Kalendarium Biblioteki

1535 – 1894

 

• 1535: Powstało gimnazjum elbląskie, szkoła o charakterze humanistycznym prowadzona przez Radę Miejską. Jej pierwszym rektorem został Wilhelm van der Voldergrandt (ps. Gnapheus).
• 1601: Powstała Biblioteka przy gimnazjum elbląskim. Jan Mylius, rektor gimnazjum, zakupił księgozbiór po swoim zmarłym poprzedniku Tomaszu Rotusie za sumę 200 florenów ofiarowanych przez Radę Miejską. W księgozbiorze przeważała literatura teologiczna oraz dzieła klasyków greckich i rzymskich. Przez lata kierowania Myliusa szkołą, księgozbiór szybko się rozrastał: drogą zakupów dokonywanych z funduszów pochodzących z datków elblążan i Rady Miejskiej oraz dzięki darom książkowym po zmarłych profesorach gimnazjum, burmistrzach, pastorach i innych notablach miejskich. Do najważniejszych zbiorów ofiarowanych Bibliotece należały m.in. kolekcja Andrzeja Neandra, rajcy miejskiego, licząca ok. 100 dzieł, zbiór Alberta Isendorfa liczący 51 dzieł oraz zbiór liczący ponad 150 dzieł filozoficznych, medycznych, farmaceutycznych od Zachariasza Barthena.
• 1709-1721: Biblioteką kierował prof. Jakub Woit, który wzbogacił księgozbiór o dzieła Marcina Kromera oraz cenne rękopisy i inkunabuły z księgozbioru byłego klasztoru dominikanów w Elblągu.
• 1735-1745: Rektorem gimnazjum był Jerzy Daniel Seyler. Rada Miejska wydała zarządzenie, że każdy, kto otrzymuje jakiś urząd miejski, musi przekazać na rzecz Biblioteki pewną sumę pieniędzy albo dzieło, którego Biblioteka jeszcze nie posiada.
• 1745-1780: Funkcję rektora i Bibliotekarza objął Jan Lange, który przez 35 lat ich pełnienia zabezpieczał fundusz na zakup książek organizując zbiórki i loterie.
• 1772: Elbląg znalazł się w zaborze pruskim, zaczął się niepomyślny okres dla Biblioteki.
• 1807: Wojny napoleońskie. Francuzi zajmują Elbląg. W bibliotece urządzają lazaret, a część zbiorów wywożą do Paryża, skąd powrócą one w 1816 r.
• 1821: Rada Miejska postanowiła otworzyć drzwi Biblioteki dla szerokich kręgów społeczeństwa i przekształciła ją w Bibliotekę Miejską.
• 1826-1865: Za czasów kierowania Biblioteką Jana Augusta Merza nastąpił ostateczny rozdział Biblioteki od gimnazjum, które w 1846 r. zostało upaństwowione, a Biblioteka pozostała własnością miasta, zmieniając nazwę na “Stadtbibliothek”.
• 1847: Biblioteka posiadała 18000 woluminów.
• 1869: Biblioteka pozyskała najcenniejszy nabytek – rękopis z początku XIV wieku, bezcenne polonicum – kodeks prawa polskiego zwany “Księgą elbląską”, należący do aptekarza Henryka Ferdynanda Neumanna. Niestety kodeks zaginął w 1945 r.
• 1882: Biblioteka wraz z gimnazjum została przeniesiona do nowego gmachu przy ul. Królewieckiej.
• 1893-1894: Wydano katalog opracowany przez Leonarda Neubauera informujący o blisko 28000 woluminów.