24 września 2021 r. to data 200. rocznicy urodzin Cypriana Kamila Norwida – nieprzeciętnie zdolnego artysty – poety, pisarza, dramaturga, eseisty, epistolografa, felietonisty, ale także znakomitego grafika, rytownika, akwaforcisty, malarza i rzeźbiarza. W uznaniu twórczości i dla uczczenia rocznicy, rok 2021 został ogłoszony przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej Rokiem Norwida.
Krótka biografia
Urodził się w roku 1821 na Mazowszu, we wsi Laskowy-Głuchy w majątku matki, którą stracił bardzo szybko, trafiając pod opiekę prababki. Potem przenieśli się z ojcem i rodzeństwem do Warszawy, gdzie zastało ich Powstanie Listopadowe. Edukacja pobierana przez Norwida była często przerywana, ale wciąż uczył się malarstwa. Wyjątkowo uzdolniony, dużo czytał i sam się kształcił. Z kraju wyjechał w wieku 21 lat i już nigdy nie powrócił. Bardzo dużo podróżował po Europie, gdzie tworzył, podejmował prace zarobkowe i przeżywał zawody miłosne. Wielką niespełnioną miłością Norwida była Maria Kalergis – hrabianka, polska pianistka i mecenas sztuki. W czasie swych podróży poznał innych przebywających na emigracji polskich artystów, Adama Mickiewicza, Zygmunta Krasińskiego, Juliusza Słowackiego i Fryderyka Chopina. Na twórczość i miejsce przebywania Norwida miały wpływ wydarzenia historyczne, które targały Europą. Daleko od Polski, ciągle za nią tęsknił, był wielkim patriotą. Niestety przez większość swojego życia żył w niedostatku, chorował, m.in. cierpiał na głuchotę. Umarł samotnie w przytułku na peryferiach Paryża w roku 1883. Żył 62 lata. Za życia niedoceniony, został odkryty dopiero w okresie Młodej Polski przez Zenona Przesmyckiego (Miriam).
Patron Biblioteki Elbląskiej
Biblioteka, wówczas Miejska otrzymała nazwę Cypriana K. Norwida w roku 1970, staraniem ówczesnego dyrektora Jerzego Jana Kolendo. Pierwsze utwory artysty w zbiorach Biblioteki Elbląskiej pojawiły się pod koniec lat 40. XX wieku. W latach 70. i późniejszych pozyskiwano Norwidiana, m.in. zakupując je na aukcjach.
Najcenniejsze Norwidiana
Szkice rysunkowe
W zbiorach Biblioteki znajdują się odręczne, oryginalne szkice rysunkowe:
Rysunek do dziejów Scytów (szkice rysunkowe sporządzone na pergaminie)
Notatki na kartce (kartka dwustronna zapisana pojęciami prze autora)
Zostały one przekazane Bibliotece przez Juliusza Wiktora Gomulickiego w roku 1983, gdy powstawała sala poświęcona patronowi. Juliusz Wiktor Gomulicki, edytor dzieł C.K. Norwida, był zafascynowany twórczością czwartego wieszcza, podobnie zresztą jak jego ojciec Wiktor Gomulicki, jeden z najważniejszych twórców polskiego pozytywizmu.
Pierwodruki
Biblioteka posiada też kolekcję pierwodruków (pierwszych wydań) dzieł Norwida
„Promethidion”, poemat dialogowy wydany w roku 1851 w Paryżu w Drukarni L. Martinet;
„Zwolon”, wydany w roku 1851 w Drukarni W. Stefańskiego w Poznaniu;
„O sztuce dla Polaków”, wydany w roku 1858 w Paryżu w Drukarni L. Martinet;
„O Juliuszu Słowackim” z roku 1861;
„Poezye” wydane w roku 1862 w Lipsku w Drukarni F. A. Brockhausa.
Medale:
Biblioteka posiada też dwa cenne medale zaprojektowane przez Norwida, rytowane przez paryskiego mistrza sztuki medalierskiej Ernesta Tasseta:
Medal „Unii Lubelskiej”;
Medal „Braciom Rusinom pomordowanym przez carat moskiewski za wierność dla kościoła i Polski. 1874”.
Norwid dziś
Dzieła literackie Cypriana Kamila Norwida, dziś niezbyt chętnie ściągane z bibliotecznych półek – są jednak żywe w pamięci elblążan i czytelników Biblioteki. Zapytani o Artystę, cytują fragmenty jego utworów. Znają je także z muzycznych interpretacji w wykonaniu Czesława Niemena, Homo Twist, Andrzeja Kurylewicza i Wandy Warskiej. Pamiętają też satyryczny występ Bronisława Maja wcielającego się w rolę Panny Loli, która odnosi się do spotkania Norwida z Kalergis.
Cyprian Kamil Norwid i Norwidiana w Elbląskiej Bibliotece Cyfrowej.
Fot. Dominik Żyłowski
